Ruiny starożytnych miast Olmeków kryją w sobie znaleziska, które wskazują na to, że już ponad 3000 lat temu wykonane były pierwowzory dzisiejszej meksykańskiej ceramiki. Przyjmuje się, iż lud Olmeków żył w latach 1500 p.n.e. – 800 n.e., wytwarzał między innymi gliniane figurki oraz pierwsze produkty użytkowe z gliny, takie jak misy i dzbany.
W naszej erze, w latach 100-800 ceramika była wytwarzana w Meksyku na większa skalę. Przedmioty zrobione z gliny charakteryzowały się większą starannością wykonania, ich kształty były geometryczne, a powierzchnia coraz częściej poddawana obróbce, np. szlifowaniu. Odnalezione w Teotihuacans przedmioty wskazują na coraz większą różnorodność wykonywanej ceramiki. Wazony, kubki i inne przedmioty codziennego użytku ozdobione bywały figurkami ludzi i zwierząt. Ceramika w tych czasach wykonana była z gliny i glinek w odcieniach czerwieni lub z użyciem naturalnych barwników.
Prawdziwy rozwój ceramiki przypada na lata, w których dominowały ludy Majów i Azteków. Majowie to starsza cywilizacja, która miała olbrzymi wpływ na kulturę i sztukę obecnego Meksyku. Szacuje się, że rozkwit cywilizacji Majów przypada na lata 400 p.n.e. do 250 n.e. Majowie bardzo dużą wagę przykładali do wręcz matematycznej dokładności, chociaż nie znali koła i luku. Znani były z zamiłowania do malowideł ściennych. Znawcy tematu zgodnie twierdzą, że sztuka uprawiana przez Majów była na większym poziomie niż w krajach europejskich.
Lud Mexicas, którego starszyzna nazywana była Aztekami żył na terenie dzisiejszego Meksyku. Najważniejszym i największym ośrodkiem Azteków było miasto Tenochtitlan, z którego archeolodzy pozyskali mnóstwo przedmiotów opowiadających o ówczesnej kulturze. To była olbrzymia na ówczesne czasy aglomeracja, w której mogło mieszkać od 60 000 do 200 000 mieszkańców. Jako że Aztekowie nie znali pieniędzy, podstawą handlu była wymiana i tutaj mówi się, że ceramika była popularnym środkiem płatniczym. Każdy region zamieszkiwany przez Azteków miał swoje, często unikalne techniki tworzenia ceramiki i barwienia wytwarzanych przedmiotów. Bardzo popularną formą zdobienia ścian i podłóg były kafle w naturalnych kolorach glinki, czerwonym i pomarańczowym. Co ciekawe, w dzisiejszych czasach, szczególnie na obszarach wiejskich Meksyku stosuje się jeszcze techniki wytwarzania ceramiki, podobne do tych stosowanych przez Azteków.
Początek XVI wieku, to przybycie Hiszpanów i podbój meksykańskiej ziemi. Wiązało się to nowymi wzorcami estetycznymi i sposobami wyrobu produktów ceramicznych. Powstały nowe style, takie jak Majolika czy Talavera. To bardzo popularna ceramika, a styl sławi twórców na całym świecie. Wraz z przybyciem osadników hiszpańskich, kultura meksykańska zaczęła czerpać ze stylu arabskiego i andaluzyjskiego. Stąd w kolorystyce spotkać można barwy pustyni, ciemne żółcie, pomarańcze i czerwienie oraz kolory nieba. Rzemieślnicy meksykańscy zaczęli produkować więcej kafli do dekoracji ścian i podłóg. Płytki stały się bardziej wzorzyste, a zdobienia kafli symetryczne, z zauważalną symboliką kwiatów.
Oddzielną kategorią była ceramika z symbolami śmierci. Prócz figurek symbolizujących Dia de los muertos, meksykańskie święto zmarłych, produkowano płytki z symboliką czaszki, kościotrupa, a wszystko w wesołym wielobarwnym stylu.
Święto zmarłych, Dia de los muertos jest odbierane przez Meksykanów zupełnie inaczej niż w innych katolickich krajach. Jest podzielone na dwie części, pierwszego dnia 30 października rodziny meksykańskie szykują się na przyjęcie duchów dzieci. Jest to radosny dzień, w którym, według wierzeń będzie można porozmawiać z duchem dziecka. Natomiast w pierwszy dzień listopada Meksykanie czekają na spotkanie z duchami osób dorosłych i tutaj również dominująca jest radość ze spotkania. Stąd tak często naniesiona symbolika czaszki, między innymi na płytkach ceramicznych jest wielobarwna i często łączona z malowidłami dzieci i zwierząt.
Śmierć według mieszkańców Meksyku to tylko element życia umożliwiający dalszą podróż do lepszego świata, dlatego jest obojętna i raczej wesoła. Patchworki z płytek, z symboliką czaszki można spotkać w wielu meksykańskich domach i nie budzą trwogi czy zdziwienia.
Ceramika jest jednym z najczęściej występujących rzemiosł w Meksyku. Tradycja, techniki wytwarzania i barwienia
ceramiki przechodzą z ojca na syna. Ceramika meksykańska to wielka różnorodność. Wytwarza się naczynia takie jak dzbany, kubki, filiżanki. Bardzo dużą ofertę stanowią też produkty dekoracyjne, talerze, figurki, misy, płytki glazury i terakoty.
Stosunkowo nową tradycją jest rzemieślnicze wytwarzanie ceramiki pod wspólną nazwą „sztuka ludowa”. To ceramika wytwarzana na rynki innych krajów, gdzie podkreślona jest tradycja meksykańska. Jednakże często są to produkty wykonane w fabrykach, które co prawda oddają klimat Meksyku, mają powtarzalny wymiar i kształt, ale nie mają bardzo ważnego dla wielu osób elementu, ręcznego wykonania. Często małe zakłady produkcyjne mają ofertę dla mieszkańców Meksyku mniej wymagającą, a inną, lepszej jakości na eksport. To pozwala klientom na całym świecie cieszyć się z kolorystyki i stylu meksykańskiego.
Zastosowanie ceramiki meksykańskiej
W Polsce, dzięki niektórym sklepom można kupić oryginalne płytki terakoty meksykańskiej, która w większości charakteryzuje się ceglastą lub pomarańczową barwą. Kafle mogą być szlifowane, szkliwione lub nie. Obecne sposoby wytwarzania terakoty meksykańskiej pozwalają na zachowanie wysokiej trwałości i jakości. Płytki najczęściej są w powtarzalnych wymiarach, co bardzo ułatwia aplikację. Poza terakotą można zakupić różnorodną glazurę, która w odróżnieniu od płytek podłogowych jest wzorzysta, a dominujące na niej są barwy czerwieni, pomarańczy, żółci, zieleni i niebieskości.
Ze względu na swoją jakość i trwałość terakota może być wszędzie tam, gdzie przemieszcza się dużo osób. Mogą to być hole, przedpokoje, często stosuje się ją w kuchniach i łazienkach, gdzie podkreśla ich styl i charakter. Terakota meksykańska świetnie sprawdzi się na tarasach i w ogrodach zimowych.
Glazurą meksykańską można wykończyć całe ściany, jak też zaznaczyć pewne fragmenty płaszczyzn, nadać charakter wybranej przestrzeni. Kafle meksykańskie sprawdzą się w kuchni, a także w salonie np. w okolicy kominka. Wzorzysta glazura meksykańska cudownie ozdobi lustro czy miejsce instalacji okna lub drzwi. Warto wspomnieć o wspaniałych meksykańskich figurkach, potrafiących udekorować miejsce salonu czy kuchni.